Operatierobots: Hoe machines helpen om de kwaliteit van de behandeling in de geneeskunde te verbeteren.

Gezondheidszorg met operatierobots

Robots kunnen op tal van medische gebieden worden ingezet en bijdragen aan een efficiëntere patiëntenzorg. Vooral in de operatiekamer kunnen operatierobots een grote steun zijn. Ze worden beschouwd als nauwkeurige assistenten, maar vervangen niet de chirurgen die het werk uitvoeren. Een voorbeeld van het gebruik van robots in de operatiekamer is minimaal invasieve chirurgie: de chirurgische instrumenten worden in het lichaam ingebracht via een sneetje ter grootte van een vingernagel. Met een 3D-camera kunnen de artsen in het operatiegebied kijken. Robotgeassisteerde ingrepen zijn vriendelijker voor patiënten, vooral door de vermindering van chirurgisch trauma.

Bovendien worden de risico's van menselijke fouten geminimaliseerd. Operatierobots kunnen ook een hulp zijn op andere gebieden en de toekomst zal moeilijk voorstelbaar zijn zonder robots.

Robotica in de chirurgie: Zo worden robots in de operatiekamer gebruikt

Het gebruik van robots in de geneeskunde is veelzijdig. Naast minimaal invasieve chirurgie presenteert Nemat nog drie andere toepassingsgebieden:

• Supermicrochirurgie: In de supermicrochirurgie hebben artsen de assistent-robot "Musa", ontwikkeld aan de TU Eindhoven, voor het eerst getest op mensen. Als onderdeel van een pilotstudie creëerde een behandelend arts lymfe-veneuze verbindingskanalen (anastomosen) bij in totaal 20 patiënten. Vooral voor bloedvaten met een diameter kleiner dan 0,5 mm speelt de invloed van menselijke tremor een belangrijke rol. Bovendien kan "Musa" mogelijk ook worden gebruikt om anamostosen in diepere delen van het lichaam veiliger tot stand te brengen.
• Laserchirurgie: Robots met speciale laserapparaten worden onder andere gebruikt om botten in te snijden of door te snijden. Met behulp van lasers is het mogelijk om patiëntspecifieke incisielijnen nauwkeurig te bepalen. Bovendien zijn er in vergelijking met de conventionele methode geen boren of zaagbladen nodig die kunnen afbreken of verbuigen. Operatierobots minimaliseren dus ook hier de risico's.
• 3D RoboticScope: Niet alleen de robots evolueren, maar ook de manier waarop ze worden bediend. De 3D RoboticScope is een digitale microscoop voor chirurgie die wordt bediend via een bril. Als chirurgen hun gezichtsveld willen veranderen, bewegen ze gewoon hun hoofd in de richting waarin ze willen kijken - de robot stuurt dan automatisch naar de gewenste positie. Zo hoeven ze niet zoals voorheen in een starre houding over hun patiënten gebogen te blijven.

Zijn er risico's verbonden aan het werken met operatierobots?

Het gebruik van robots in de geneeskunde brengt veel voordelen, maar ook risico's met zich mee. Er is onder andere de mogelijkheid dat robots, net als alle machines, kunnen uitvallen door een gebrek aan stroomtoevoer of andere technische problemen. In deze situaties moet het duidelijk zijn hoe de operatie kan worden voortgezet zonder technische ondersteuning. Het ziekenhuismanagement moet ook niet te eenzijdig investeren in robots, zegt Nemat. Gelijktijdige besparingen op personeel zouden de positieve behandelingseffecten van het gebruik van robots op de lange termijn tenietdoen.

Ondertussen zijn sommige mensen bang dat robots op een dag alles zullen overnemen en dat alles zal worden geautomatiseerd. Deze angst, die waarschijnlijk wordt gevoed door sciencefictionverhalen, wordt door Nemat als volgt ontkracht: "In andere industrieën wordt dit al geïmplementeerd, vooral in de auto-industrie is er al een zeer hoge mate van automatisering." Er zal echter geen sprake zijn van volledige automatisering in de operatiekamer. Als visionair kan Nemat zich voorstellen dat de automatiseringsgraad ook voor opeatierobots zal toenemen, maar "dat robots zelfstandig opereren, volledig zonder tussenkomst van de chirurg of zelfs zonder de aanwezigheid van de chirurg, dat willen wij chirurgen ons niet uit handen laten nemen".

Vooruitgang in de OK vraagt moed en innovatiespirit

Nemat staat open voor digitalisering in de geneeskunde en het gebruik van operatierobots, maar ziet ook de uitdagingen in het automatiseren van chirurgische procedures.

De voordelen van het gebruik van robots in de operatiekamer van de toekomst zijn hem bijvoorbeeld duidelijk, maar hij weet ook dat vooruitgang ook de moed vereist om te veranderen. Daarom roept Nemat alle medische professionals op om deel te nemen aan het vormgeven van de geneeskunde.

"Laten we niet de verschoppelingen van de digitalisering zijn. Laat medicijnen niet over aan Amerikaanse of Chinese bedrijven. Misschien moeten we als artsen in de ziekenhuizen zelf de drijvende kracht zijn!"

Hij is oprichter en managing partner van het Institute for Digital Transformation in Healthcare aan de Universiteit Witten/Herdecke. Voorafgaand aan zijn theoretische werk deed hij meer dan 15 jaar klinische ervaring op als hoofdarts thoraxchirurgie in ziekenhuizen voor maximale zorg en als oprichter van twee interdisciplinaire longcentra. In het trendrapport over digitalisering in klinieken en ziekenhuizen vindt u meer suggesties over hoe technologische vooruitgang het werk in de verpleging en de operatiekamer kan verbeteren en vergemakkelijken